VERİ KORUMA HUKUKUNUN TEMELİ: 108 SAYILI SÖZLEŞME

Bilindiği üzere toplumlar arası hukuk düzeninin temel taşlarından biri uluslararası sözleşmelerdir. Bu sözleşmelerden biri de kişisel verilerin korunmasında uluslararası açıdan milat olarak kabul edilen “Kişisel Verilerin Otomatik İşleme Tâbi Tutulması Karşısında Bireylerin Korunması Sözleşmesi”dir. Kısa adıyla “108 Sayılı Sözleşme” olarak anılan bu Sözleşme, 28 Ocak 1981 tarihinde Strazburg’ta imzaya açılmıştır. 108 Sayılı Sözleşme’nin en önemli özelliği ise, kişisel verilerin işlenmesi konusunda bağlayıcı nitelikteki ilk uluslararası sözleşme niteliğinde olmasıdır.

Sözleşmenin temel amacı, kişisel verilerin otomatik yollarla işleme tabi tutulması karşısında bireylerin temel hak ve özgürlüklerinin korunmasının sağlanmasıdır. Hazırlandığı dönemde öncü bir düzenleme olarak nitelendirilen 108 Sayılı Sözleşme, taraf ülkelerin veri koruma kanunlarını yürürlüğe koyma sürecinde bir rehber işlevi görmüştür.

Türk anayasal sistemi açısından bakıldığında ise “108 Sayılı Sözleşme” bir uluslararası sözleşme niteliğindedir. Anayasamızın 90. maddesine göre usulüne göre yürürlüğe konulmuş uluslararası andlaşmalar kanun hükmündedir. Dolayısıyla 108 Sayılı Sözleşme de, Türk hukuku açısından kanun hükmünde bir düzenleme niteliğine haizdir. Üstelik konusunun temel hak ve özgürlüklere ilişkin olmasından dolayı da Anayasa’nın 90/5 maddesi uyarınca kanunlarla çatışma halinde esas alınacak bir uluslararası andlaşma vasfına sahiptir.

Ülkemiz, 108 Sayılı Sözleşme’yi ilk imzalayan ülkelerden biri olmuştur. Dolayısıyla, ülkemizin kişisel verilerin korunması konusundaki serüveninin, bu Sözleşme’nin imzalanmasıyla başladığı söylenebilecektir. Ancak, Sözleşme ile ilgili asıl somut adım, 2016 yılında kişisel verilerin korunmasına yönelik gerçekleştirilen hukuki düzenlemeler kapsamında, Sözleşme’nin onaylanması hakkında Karar’ın 17 Mart 2016 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanmasıyla atılmıştır. Bu şekilde Sözleşme’nin iç hukukumuza dahil edilmesi, ülkemizin Avrupa Konseyi çerçevesinde oluşturulan ortak hukuk sistemine kişisel verilerin korunması alanında da dahil olmasını sağlamıştır.

Ayrıca Sözleşme’nin imzaya açıldığı 28 Ocak günü, 2006 yılında Avrupa Konseyi tarafından “Veri Koruma Günü” olarak ilan edilmiştir. Veri Koruma Günü, ülkemizde Kişisel Verileri Koruma Kurumu öncülüğünde kutlanmaktadır.