Dijital dünyada çocuklar, internet, sosyal medya ve mobil uygulamalar aracılığıyla kişisel bilgilerini sürekli paylaşan önemli bir kullanıcı grubu haline geldi. Bu durum, çocukların kişisel verilerinin korunmasını öncelikli bir mesele haline getirdi. Türkiye’de Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK), genel olarak tüm bireylerin kişisel verilerinin korunmasını amaçlarken, çocukların hassas yapısını göz önünde bulundurmakta ve özel bir koruma gereksinimini gündeme getirmektedir. Son dönemde yapılan düzenlemeler, çocukların veri güvenliği konusunda e-ticaret, sosyal medya ve oyun platformları gibi hizmet sağlayıcılarına ek sorumluluklar getiriyor.
Bu makalede, çocukların kişisel verilerinin korunmasına yönelik KVKK hükümleri, yeni düzenlemeler ve bu düzenlemelerin getirdiği yükümlülükler ele alınacaktır.
Çocukların Kişisel Verilerinin Korunmasında KVKK Kapsamı
KVKK, her yaştan bireyin kişisel verilerinin korunmasını amaçlasa da, çocukların kişisel verilerinin işlenmesi konusunda daha hassas yaklaşım gerektirir. Çocukların genellikle farkında olmadan veya yeterince bilinçlenmeden dijital platformlarda veri paylaşımı yaptığı göz önünde bulundurulduğunda, aşağıdaki hususlar öne çıkar:
- Açık Rıza ve Velilerden Onay Alınması
Çocuklar kendi başlarına, özellikle 18 yaşın altındakiler, genellikle kişisel verilerin işlenmesine dair yeterli bilgi ve bilinç düzeyine sahip olmadıklarından, KVKK çerçevesinde açık rıza alınması sırasında veliler veya vasiler devreye girer. Dijital platformlar, çocukların verilerini işlerken onların velilerinden açık ve bilgilendirilmiş bir rıza almak zorundadır.
- Veri Minimizasyonu ve Gereksiz Verilerin Toplanmaması
KVKK kapsamında, çocuklardan yalnızca gerekli olan kişisel verilerin toplanması gerektiği vurgulanır. Bir çocuk oyun platformu veya eğitim uygulaması, yalnızca kimlik tespiti ve hizmetin sağlanması için zorunlu olan verileri toplamalıdır. Gereksiz verilerin işlenmesi veya saklanması, çocukların mahremiyetini tehlikeye atabilir.
- Aydınlatma Yükümlülüğü
Çocuklara yönelik hizmet sunan platformların, çocukların velilerine ya da vasilerine verilerin nasıl toplandığı, ne amaçla kullanılacağı ve kimlerle paylaşılacağı konusunda detaylı ve anlaşılır bir bilgilendirme yapması zorunludur. Bu süreçte karmaşık yasal metinlerden kaçınılarak, açık ve sade bir dille bilgilendirme yapılmalıdır.
Çocukların Kişisel Verilerini Koruma Kapsamında Yeni Düzenlemeler
Son dönemde artan dijital tehditler ve veri ihlalleri, çocukların verilerinin korunması için daha sıkı düzenlemeleri gündeme getirdi.
- Çocuklara Yönelik Online Hizmetler İçin Ek Tedbirler
Çocukların internet üzerindeki aktiviteleri, büyük ölçüde oyun siteleri, sosyal medya ve eğitim platformları üzerinden gerçekleşir. Bu platformların çocukların kişisel verilerini toplarken ve işlenirken dikkat etmesi gereken yeni zorunluluklar getirilmiştir:
- Yaş Tespiti: Platformlar, kullanıcıların yaşını doğru bir şekilde tespit etmek zorundadır. Bu, çocukların ebeveynlerinin izni olmadan veri paylaşmalarını önlemek için kritik bir adımdır.
- İzleme ve Profil Oluşturma Yasağı: Çocukların çevrimiçi davranışlarını izleyerek onlara yönelik profil oluşturma faaliyetleri yasaklanmıştır. Reklam ve pazarlama amacıyla veri işlemek, çocuklar için sınırlı hale getirilmiştir.
- Eğitim Platformları ve Dijital Araçlar İçin Ek Sorumluluklar
Eğitimde dijital araçların kullanımı yaygınlaştıkça, eğitim platformlarının çocukların verilerini işleme süreçlerinde daha dikkatli olmaları gerekmektedir. Bu platformlar, çocukların verilerini yalnızca eğitim amaçlı kullanmalı ve ticari amaçlarla işlemekten kaçınmalıdır. Yeni düzenlemeler kapsamında, eğitim uygulamalarının verileri sadece öğrenci performansı ya da katılım bilgilerini değerlendirmek için kullanmasına izin verilmektedir.
- Çocuklara Yönelik Reklamcılık ve Pazarlama Faaliyetleri
Yeni düzenlemeler, çocukların kişisel verilerinin pazarlama ve reklamcılık amaçlarıyla kullanılmasını daha sıkı denetim altına alıyor. Örneğin, bir oyun uygulaması çocukların yaşını belirledikten sonra onlara yönelik hedefli reklamlar sunuyorsa, bu reklamların içeriklerinin güvenli ve yaşa uygun olması zorunludur. Ayrıca, çocukların izinsiz olarak reklam amaçlı veri paylaşımı yasaklanmıştır.
Son Dönemde Yaşanan Veri İhlalleri ve Çocuklara Etkileri
Çocukların kişisel verilerinin korunmasında yaşanan en büyük tehditlerden biri, dijital platformlardaki veri ihlalleridir. Son yıllarda birçok popüler çocuk oyun platformu ve sosyal medya uygulaması, veri ihlalleriyle gündeme gelmiştir. Bu ihlaller sonucunda milyonlarca çocuğun kişisel bilgileri kötü niyetli kişilerin eline geçmiştir. Bu tür ihlallerin en önemli sebeplerinden bazıları, platformların yeterli güvenlik önlemleri almaması ve verileri gereğinden fazla saklamasıdır.
- Oyun Platformlarındaki Veri İhlalleri
Özellikle mobil oyun platformları, çocuklar arasında oldukça popülerdir ve bu platformlarda yaşanan veri sızıntıları çocukların kimlik bilgilerinden ailelerine kadar birçok hassas veriyi tehlikeye atabilir. Geçtiğimiz yıllarda, birkaç büyük oyun platformunda yaşanan siber saldırılar sonucu çocukların adları, doğum tarihleri, IP adresleri gibi kişisel verileri çalınmıştır. Bu durum, platformların güvenlik standartlarının artırılması gereğini ortaya koymuştur.
- Eğitim Uygulamalarındaki Güvenlik Zafiyetleri
COVID-19 pandemisi ile birlikte eğitimde dijitalleşme süreci hızlandı. Ancak bazı eğitim uygulamalarında gerekli güvenlik önlemleri alınmamış ve veri ihlalleri meydana gelmiştir. Özellikle öğrenci performans verilerinin ve ders kayıtlarının izinsiz paylaşılması, veliler ve eğitimciler arasında büyük endişe yaratmıştır.
Çocukların Verilerini Korumak İçin Alınması Gereken Tedbirler
Çocukların kişisel verilerinin korunması için dijital platformların ve ebeveynlerin birlikte sorumluluk alması gerekiyor. Platformların teknik önlemler alırken, veliler de çocukların internet kullanımı konusunda daha bilinçli olmalıdır.
- Teknik ve İdari Tedbirler
Platformlar, çocukların kişisel verilerini işleme konusunda daha sıkı güvenlik tedbirleri almalıdır. Bu kapsamda:
- Şifreleme Teknolojileri: Tüm kullanıcı verilerinin şifrelenmesi ve güvenli bir ortamda saklanması,
- Yaş Doğrulama Mekanizmaları: Kullanıcı yaşının doğru tespit edilmesi ve çocuklara yönelik içeriklerin sınırlanması,
- Veri Saklama Sürelerinin Kısaltılması: Çocuklara ait verilerin sadece zorunlu olduğu süre boyunca saklanması ve sonrasında silinmesi gerekmektedir.
- Velilere Düşen Sorumluluklar
Veliler, çocuklarının dijital dünyadaki faaliyetlerini kontrol etmeli ve onların hangi platformları kullandığını düzenli olarak gözden geçirmelidir. Ayrıca, çocukların kişisel bilgilerini paylaşmadan önce hangi bilgilerin paylaşılmaması gerektiği konusunda bilinçlendirilmesi önemlidir.
Çocukların dijital dünyadaki varlığı arttıkça, kişisel verilerinin korunması daha kritik hale gelmektedir. KVKK ve yeni düzenlemeler, çocukların verilerini koruma konusunda platformlara önemli yükümlülükler getirmiştir. Açık rıza, veri minimizasyonu, aydınlatma yükümlülüğü ve veri güvenliği gibi konular, çocukların dijital dünyada güvende kalmasını sağlamak için vazgeçilmez unsurlardır. Bu konuda hem platformların hem de velilerin iş birliği içinde hareket etmesi, çocukların dijital geleceğini koruma açısından büyük önem taşır.